బలం ( 8వ తరగతి బౌతిక రసాయనశాస్త్రం)

8వ తరగతి బౌతికరసాయన శాస్త్రంలో మొదటి యూనిట్ నోట్స్ ఇది,..

నెట్టడం, లాగడం వంటి చర్యలను బలం అంటారు.

బలం  =  ద్రవ్యరాశి Χ త్వరణం.

బలానికి ప్రమాణాలు న్యూటన్ లు ( N ) ( kg m / s²)

--------------------------------------------------

బలాలు ప్రధానంగా రెండు రకాలు.

1) స్పర్శాబలం 2) క్ష్రేత్రబలం

1) రెండు వస్తువులు ఒకదానితో ఒకటి తాకుతూ పనిచేసే బలాలను స్పర్శాబలాలు అంటారు. వీటికి ఉదాహరణ  కండర బలం, ఘర్షణబలం, అభిలంబబలం,తన్యతాబలం మొదలైనవి.

కండరబలం :: కండరాల వలన కలిగే బలాన్ని కండరబలం అంటారు.   అన్నీ జీవులు తాము తిన్న ఆహారాన్ని           కండర బలంగా మార్చుకొని పనులు చేయగలుగుతాయి.

ఘర్షణ బలం  :: స్పర్శలో వున్న రెండు వస్తు తలాల మధ్యగల సాపేక్షచలనాన్ని వ్యతిరేకించే బలాన్ని ఘర్షణబలం అంటారు.

ఘర్షణ కొన్నిసార్లు మనం చేసే పనులకు మంచి మిత్రుడుగాను, కొన్ని సార్లు విరోధిగాను వుంటుంది.

అభిలంబ బలం ::  ఒక వస్తువు పై లంబ దిశలో పనిచేసే బలాన్ని అభిలంబ బలం అంటారు.

తన్యతా బలం ::  తాడు లేదా దారంలో గల బిగుసుదనాన్ని తన్యతాబలం అని అంటారు.

2) రెండు వస్తువులు ఒకదానినొకటి తాకకుండా పనిచేసే బలాలను క్షేత్రబలాలు అంటారు. వీటికి ఉదాహరణ అయస్కాంత బలం, స్థావరవిద్యుత్ బలం, గురుత్వాకర్షణబలం మొదలైనవి

క్షేత్రం :: ఎంత దూరం వరకు క్షేత్రబలం పనిచేస్తుందో ఆ ప్రాంతాన్ని ఆ వస్తువు యొక్క క్షేత్రం అంటారు. ఉదా : అయస్కాంత క్షేత్రం.

అయస్కాంత బలం :: అయస్కాంత వస్తువుల మధ్య వుండే ఆకర్షణ, వికర్షణ బలాలను అయస్కాంత బలాలు అంటారు.

ప్రతి అయస్కాంతానికి ఉత్తర దృవం, దక్షిణదృవం అనే రెండు దృవాలు వుంటాయి. సజాతి దృవాలు వికర్షించుకుంటాయి. విజాతి దృవాలు ఆకర్షించుకుంటాయి.

స్థావర విద్యుత్ బలాలు :: ఒక ఆవేశ వస్తువు, వేరొక ఆవేశపూరిత లేదా ఆవేశరహిత వస్తువుపై కలుగుచేసే బలాన్ని స్థావరవిద్యుత్ బలం అంటారు. విద్యుత్ ఆవేశాలు రెండు రకాలు.

ధనావేశం మరియు ఋణావేశం. సజాతి ఆవేశాలు వికర్షించుకుంటాయి. విజాతి ఆవేశాలు ఆకర్షించుకుంటాయి.

గురుత్వాకర్షణ బలం :: ద్రవ్యరాశులు గల వస్తువుల మధ్య వుండే బలాన్ని గురుత్వాకర్షణ బలం అంటారు. భూమికి వుండే గురుత్వాకర్షణ బలం వల్లనే పైకి విసిరిన ఏ వస్తువునైనా తన వైపుకి లాగగలుగుతుంది.

------------------------------------------------------

ఫలిత బలం :: ఒక వస్తువుపై పనిచేసే అన్ని బలాల బీజీయ మొత్తాన్ని ఫలిత బలం అంటారు.

బలం అనేది పరిమాణం మరియు దిశ కలిసిన సదిశ రాశి.

ఫలితబలాన్ని కనుగొనేటప్పుడు బలం యొక్క దిశ ముఖ్యపాత్ర వహిస్తుంది.

స్వేచ్ఛావస్తుపటం( free body diagram... FBD)

ఒక వస్తువుపై వనిచేసే అన్నీ బలాలను చూపుతూ గీసిన పటాన్ని స్వేచ్ఛావస్తుపటం (FBD) అంటారు.

వస్తువు చలన స్థితిపై బలం ప్రభావాన్ని చూపుతుంది.

బలం ఒక వస్తువు యెక్క ఆకారాన్ని మార్చగలదు.

వస్తువు యెక్క స్థితిని(నిశ్చల/చలన) మార్చగలదు.

వస్తువు కదిలే దిశలోను, దాని వడిలోను మార్పుతేగలదు.

పీడనం

ప్రమాణ వైశాల్యం గల తలంపై లంబంగా పనిచేసే బలాన్ని పీడనం అంటారు.

స్పర్శావైశాల్యం తగ్గితే పీడనప్రభావం పెరుగుతుంది.

( చీల చివర సూదిగా వుండటం వల్ల తొందరగా లోపలకు దిగుతుంది, కత్తి కోసుగా వుంటే తొందరగా తెగుతుంది)

స్పర్శావైశాల్యం పెరిగితే పీడన ప్రభావం తగ్గుతుంది.

( పెద్ద లారీలకు ఎక్కువ టైర్లు, స్కూలు బాగులకు వెడల్పు పట్టీలు వుండటం వల్ల అవి ఎక్కువ బరువు వున్నప్పటికి తక్కువ పీడనాన్ని కలుగచేస్తాయి)

పీడనం = బలం / వైశాల్యం

దీనికి ప్రమాణాలు న్యూటన్ / మీటర్²